Ιστορία. Σχεδιάγραμμα
σελ. 59-61 (Οι σταυροφορίες και η πρώτη άλωση της Πόλης)
Χρήσιμοι όροι:
*Λατίνοι: στις
βυζαντινές πηγές ονομάζονται μ’ αυτό τον όρο όλοι οι Χριστιανοί της Δύσης, οι
οποίοι είχαν ως επικεφαλής τον Πάπα της Ρώμης, επειδή η Θεία Λειτουργία στη
Δυτική Εκκλησία γινόταν στα Λατινικά. Η κυριαρχία των Χριστιανών της Δύσης στη
Βυζαντινή Αυτοκρατορία ονομάζεται γι’ αυτό το λόγο Λατινοκρατία.
**Φράγκοι: την
εποχή αυτή ο όρος σημαίνει γενικά τους Χριστιανούς της Δύσης, επειδή οι Φράγκοι
ήταν ο ισχυρότερος χριστιανικός λαός στη Δύση για αιώνες. Ο όρος Φραγκοκρατία ισοδυναμεί με τον όρο
Λατινοκρατία.
Σταυροφορίες: ονομάζονται
οι μεγάλες πολεμικές εκστρατείες των Χριστιανών της Δύσης από τον 11ο αιώνα και
μετά, με την ευλογία των παπών, για την απελευθέρωση του Παναγίου Τάφου και των
Αγίων Τόπων της Παλαιστίνης και του Ισραήλ που είχαν κατακτήσει οι Σελτζούκοι
(1077). Έγιναν συνολικά 4 σταυροφορίες.
Κύριες αιτίες των σταυροφοριών:
α) Το θρησκευτικό συναίσθημα (πόθος
των ευλαβών Χριστιανών για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων από τους «απίστους»
Μουσουλμάνους)
β) Οικονομικά προβλήματα στη Δύση
(υπερπληθυσμός, έλλειψη γης, αναζήτηση νέου πλούτου σε μακρινά μέρη)
γ) Οι φήμες για αγριότητες Τούρκων και
Αράβων σε βάρος των Χριστιανών προσκυνητών
δ) Το γεγονός ότι ο ίδιος ο Αλέξιος ο
Κομνηνός κάλεσε τους βασιλιάδες της Δύσης να τον βοηθήσουν, για να
αντιμετωπίσει τους Σελτζούκους (βλ. και κείμενο σελ. 59).
Οι τέσσερεις σταυροφορίες
1η σταυροφορία: έγινε το 1096-1099 με πρωτοβουλία του πάπα Ουρβανού Β΄. Το θρησκευτικό
συναίσθημα κυριαρχούσε. Οι σταυροφόροι κινήθηκαν σε δύο κύματα: το πρώτο κύμα
αποτελούνταν από απλούς ανθρώπους, ήταν ανοργάνωτο και εξολοθρεύτηκε από τους
Τούρκους εύκολα. Το δεύτερο κύμα αποτελούνταν από τους αριστοκράτες
(φεουδάρχες) με τον οργανωμένο στρατό τους. Νίκησαν τους Τούρκους και έδωσαν
πίσω στους Βυζαντινούς τη δυτική Μικρά Ασία. Στη συνέχεια νίκησαν τους
μουσουλμάνους, κατέκτησαν τους Αγίους Τόπους και ίδρυσαν μια σειρά από ανεξάρτητα
κρατίδια στη Συρία και την Παλαιστίνη.
2η και 3η σταυροφορία: δεν είχαν επιτυχία. Το θρησκευτικό κίνητρο υποχωρεί και οι
σταυροφόροι αποσκοπούν κυρίως στην απόκτηση πλούτου και νέων περιοχών. Το
δυσάρεστο για τους Βυζαντινούς είναι ότι έχασαν την Κύπρο, την οποία κατέλαβε ο
Άγγλος Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος και την παραχώρησε το 1192 στο Γάλλο Λουζινιάν.
Η Κύπρος θα μείνει στα χέρια των Δυτικών για 4 αιώνες.
4η σταυροφορία (βλέπε και κείμενο σελ. 60): ο υποτιθέμενος στόχος των σταυροφόρων
ήταν η Συρία και η Αίγυπτος. Αυτοκράτορες στο Βυζάντιο ήταν τότε η δυναστεία
των Αγγέλων, οι οποίοι συμφώνησαν με τους σταυροφόρους να τους δώσουν χρήματα,
εφόδια και 10 000 άνδρες, με αντάλλαγμα οι σταυροφόροι να βοηθήσουν το Βυζάντιο
να πάρει πίσω εδάφη που είχαν κατακτηθεί από τους Τούρκους. Επίσης οι Άγγελοι
υπόσχονταν να κάνουν τη βυζαντινή Εκκλησία να υπακούει στην Εκκλησία της Ρώμης.
Παρά τη συμφωνία όμως και τους όρκους που έδωσαν τα δύο μέρη, οι σταυροφόροι
πήγαν και κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη το 1204. Ήταν η πρώτη άλωση της Πόλης.
