Ιστορία. Σχεδιάγραμμα σελ. 65-66 (Εξάπλωση των Τούρκων και τελευταίες
προσπάθειες ανάσχεσής τους)
Το βυζαντινό κράτος που αναγεννήθηκε
το 1261 με την ανάκτηση της Πόλης από τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο γνώρισε μια
τελευταία αναλαμπή ως τα μέσα του 14ου αιώνα (περίπου 1350), η οποία οφειλόταν
περισσότερο στην έξυπνη διπλωματία των Βυζαντινών, παρά στη στρατιωτική τους
δύναμη.
1.Λόγοι αδυναμίας του κράτους
-Εμφύλιοι πόλεμοι ανάμεσα στους
δυνατούς (κυρίως ανάμεσα στους Παλαιολόγους και τους Κατακουζηνούς που διεκδικούσαν το θρόνο).
-Το νόμισμα έχασε την αξία του (υποτίμηση), γεγονός που οδήγησε σε οικονομική
κατάρρευση.
-Βαριά φορολογία που οδηγούσε σε συχνές
επαναστάσεις του λαού και της μεσαίας τάξης κατά των ευγενών (π.χ. στην
Αδριανούπολη, στη Θεσσαλονίκη).
-Στρατιωτική αδυναμία.
2.Η πρόοδος της τουρκικής δύναμης
-Εμφανίζεται μια νέα τουρκική φυλή,
οι Οθωμανοί, από τον πρώτο τους σουλτάνο (βασιλιά) Οθμάν ή Οσμάν. Κατέλαβαν την
Προύσα στη Μικρά Ασία και οργάνωσαν εκεί το πρώτο τους κράτος.
-Οι Οθωμανοί αξιοποίησαν το θεσμό των
γαζήδων (=φανατικοί μαχητές του
Ισλάμ) στη μακρόχρονη πολιορκία των ελληνικών πόλεων της Μ. Ασίας, αναγκάζοντας
τη μια μετά την άλλη να παραδοθούν. Έτσι κατέκτησαν σταδιακά όλη τη Μικρά Ασία.
-Επειδή οι Τούρκοι ήταν αριθμητικά
λίγοι, για να ενισχύσουν το στρατό τους εφάρμοσαν την απαγωγή των παιδιών των
Χριστιανών (παιδομάζωμα). Τα παιδιά
αυτά τα μεγάλωναν ως φανατικούς Τούρκους στρατιώτες, δημιουργώντας το επίλεκτο
σώμα των γενιτσάρων (=νέος στρατός).
-Το 1354 οι Τούρκοι κατέλαβαν την
Καλλίπολη, την πρώτη κατάκτησή τους σε ευρωπαϊκό έδαφος.
-Στη συνέχεια υπέταξαν σταδιακά όλους
τους βαλκανικούς λαούς.
3.Τελευταίες προσπάθειες για τη διάσωση του Βυζαντίου
-Κατά τον τελευταίο αιώνα πριν από
την άλωση του 1453 οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες προσπάθησαν να κερδίσουν τη
στρατιωτική υποστήριξη των Χριστιανών της Δύσης, υποτάσσοντας τη βυζαντινή
Εκκλησία στον πάπα της Ρώμης. Η υποταγή αυτή επικυρώθηκε στη σύνοδο της Φερράρας-Φλωρεντίας (Ιταλία) το 1438
από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Η΄, αλλά δεν έγινε δεκτή ποτέ από το βυζαντινό λαό
που απεχθανόταν τους Χριστιανούς της Δυτικής Εκκλησίας. Παρά την υποχώρηση του
βυζαντινού αυτοκράτορα, η βοήθεια από τη Δύση δεν ήρθε ποτέ.
-Το 1402 οι Μογγόλοι εισέβαλαν στη Μικρά Ασία και νίκησαν τον Τούρκο σουλτάνο Βαγιαζίτ στη μάχη της Άγκυρας. Η ήττα των Τούρκων ήταν προσωρινή, αλλά η
αναστάτωση που προκλήθηκε στην οθωμανική αυτοκρατορία ήταν αρκετή, για να δώσει
μια παράταση ζωή στο Βυζάντιο ως το 1453. Στο μεταξύ η «αυτοκρατορία» δεν ήταν
πια παρά μια αυτοκρατορία των Στενών του Βοσπόρου, αφού στα χέρια των
Βυζαντινών είχε μείνει ουσιαστικά μόνο η Πόλη και η γύρω περιοχή.
