Ιστορία. Σχεδιάγραμμα σελ. 62-64 (Η περίοδος της Λατινοκρατίας και τα
ελληνικά κράτη)
Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης
από τους σταυροφόρους το 1204 η βυζαντινή αυτοκρατορία διαλύεται σε μικρότερα
κράτη, άλλα από τα οποία έχουν ως ηγεμόνες σταυροφόρους (λατινικά κράτη) και
άλλα Έλληνες αριστοκράτες (ελληνικά κράτη).
1.Λατινικά κράτη
-Η λατινική αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης: την ίδρυσε ο κόμης Βαλδουίνος της
Φλάνδρας.
-Το βασίλειο της Θεσσαλονίκης: περιλάμβανε εδάφη της Θράκης και της Μακεδονίας και υπάκουε
στη λατινική αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης.
-Το
δουκάτο των Αθηνών: υπάκουε στο βασίλειο της Θεσσαλονίκης.
-Η
ηγεμονία της Αχαΐας: υπάκουε στο βασίλειο της Θεσσαλονίκης.
-Οι
Βενετοί πήραν υπό τον έλεγχό τους ένα μέρος της Κωνσταντινούπολης και πολλά
νησιά και λιμάνια του Αιγαίου και του Ιονίου
2.Ελληνικά κράτη
-Η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας: βρισκόταν στη βόρεια Μικρά Ασία, στα παράλια του Εύξεινου
Πόντου.
-Η αυτοκρατορία της Νίκαιας: το ισχυρότερο από τα ελληνικά κράτη. Βρισκόταν στο
βορειοδυτικό τμήμα της Μικράς Ασίας, απέναντι σχεδόν από την Κωνσταντινούπολη.
-Το κράτος της Ηπείρου: περιλάμβανε Ήπειρο και Αιτωλοακαρνανία.
-Το δεσποτάτο του Μυστρά: δημιουργήθηκε μετά τη μάχη
της Πελαγονίας το 1259, όταν οι Βυζαντινοί νίκησαν τους Φράγκους. Βρισκόταν
στη βόρεια Πελοπόννησο και ουσιαστικά πήρε τη θέση της λατινικής ηγεμονίας της
Αχαΐας. Περιλάμβανε ισχυρά κάστρα, όπως τη Μάνη, τη Μονεμβασιά και το Μυστρά, ο
οποίος έγινε πρωτεύουσα. Ανέπτυξε πλούσιο πολιτισμό και τέχνη και κυβερνιόταν
από έναν δεσπότη, αδελφό του βυζαντινού αυτοκράτορα (μετά το 1261).
3. Σχέσεις Ελλήνων και Λατίνων
Οι Λατίνοι αποδείχτηκαν αλαζόνες και
καταπιεστικοί απέναντι στους Έλληνες, τους οποίους περιφρονούσαν ως «σχισματικούς» (αιρετικούς). Οι Έλληνες
συσπειρώθηκαν γύρω από τα τέσσερα ελληνικά κράτη, αντιστάθηκαν και άρχισαν να
σχεδιάζουν την ανακατάληψη της Πόλης.
4.Το ξύπνημα της Νέας Ελληνικής Εθνικής Συνείδησης
Οι ήττες από τους Τούρκους (1071
Ματζικέρτ, 1176 Μυριοκέφαλο), η άλωση της Πόλης από τους σταυροφόρους (1204), η
καταπίεση των ξένων ξύπνησαν μέσα στους Έλληνες ως αντίδραση την υπερηφάνεια α)
για τον αρχαίο και βυζαντινό πολιτισμό και την ιστορία τους, β) για την
ελληνική τους γλώσσα και γ) για την ορθόδοξη πίστη τους. Όλα αυτά αποτέλεσαν τα
στοιχεία για τη δημιουργία της εθνικής συνείδησης του Νέου Ελληνισμού. Η
ονομασία «Έλληνες» επανεμφανίζεται υπερήφανα και πάλι στα βυζαντινά κείμενα
αυτής της εποχής. Τα ελληνικά κράτη αναπτύσσουν τον πολιτισμό και τη δύναμή
τους και συνεργάζονται μεταξύ τους για την ανασύσταση της βυζαντινής
αυτοκρατορίας. Η τιμή για την ανάκτηση της Πόλης το έτος 1261 έλαχε τελικά στον αυτοκράτορα της Νίκαιας Μιχαήλ Η΄
Παλαιολόγο, ο οποίος θα ιδρύσει την τελευταία βυζαντινή δυναστεία, των Παλαιολόγων.
