Αρχαία Γ -Παθητικός Μέλλοντας και Αόριστος

Παθητικός Μέλλοντας και Αόριστος

Οι παθητικοί χρόνοι διαφέρουν από τους αντίστοιχους μέσους στη διάθεση. Για παράδειγμα ο μέσος μέλλοντας λύσομαι σημαίνει κατά βάση «θα λυθώ από μόνος μου», ενώ ο παθητικός λυθήσομαι σημαίνει «θα λυθώ από κάποιον άλλο». Αντίστοιχα ἐλυσάμην = «λύθηκα μόνος μου», ἐλύθην = «λύθηκα από κάποιον άλλο». Όλοι οι υπόλοιποι παθητικοί χρόνοι είναι στην κλίση τους ακριβώς ίδιοι με τους μέσους. Δηλαδή:

Μέσοι: λύομαι, ἐλυόμην, λύσομαι, ἐλυσάμην, λέλυμαι, ἐλελύμην

Παθητικοί: λύομαι, ἐλυόμην, λυθήσομαι, ἐλύθην, λέλυμαι, ἐλελύμην.

Σχηματισμός:

α) στα φωνηεντόληκτα όπως το λύ-ομαι, αφαιρούμε την κατάληξη –ομαι και βάζουμε στη θέση της την κατάληξη –θήσομαι= λυ-θήσομαι. Στον αόριστο προσθέτουμε μπροστά την αύξηση και στο τέλος την κατάληξη –θην. Π.χ. ἐ-λύ-θην.

Προσοχή! Ορισμένα ρήματα αυτής της κατηγορίας εμφανίζουν ένα απρόβλεπτο –σ- στους χρόνους αυτούς. Π.χ. κελεύ-ομαι, κελευσθήσομαι, ἐκελεύσθην.

β) Τα χειλικόληκτα (χαρακτήρας π, β, φ) τρέπουν το χειλικό τους στο δασύ –φ-. Παραδείγματα: λείπ-ομαι, λειφ-θήσομαι, ἐ-λείφ-θην / ἀμείβ-ομαι, ἀμειφ-θήσομαι, ἠμείφ-θην / ἀλείφομαι, ἀλειφ-θήσομαι, ἠλείφ-θην.

Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και τα ρήματα σε –πτω. Εδώ αγνοούμε τελείως το –τ- και τρέπουμε κανονικά το –π- σε –φ-. Παράδειγμα: καλύπ-τομαι, καλυφ-θήσομαι, ἐκαλύφ-θην.

γ) Στα ουρανικόληκτα (χαρακτήρας κ, γ, χ) τρέπουμε το ουρανικό σε –χ-. Παραδείγματα: δέρκ-ομαι, δερχ-θήσομαι, ἐδέρχ-θην / ἄγ-ομαι, ἀχ-θήσομαι, ἤχ-θην / ψύχ-ομαι, ψυχ-θήσομαι, ἐψύχ-θην

Εδώ ανήκουν και τα περισσότερα ρήματα σε –ττω ή –σσω, τα οποία προήλθαν από αφομοίωση του ουρανικού χαρακτήρα με την πανάρχαια κατάληξη –jω (ταράχ-jω ‣ ταράττω ή ταράσσω). Σ’ αυτά αγνοούμε το διπλό σύμφωνο τελείως και προσθέτουμε το –χ-. Παράδειγμα: φυλά-ττομαι (ή φυλά-σσομαι), φυλαχ-θήσομαι, ἐφυλάχ-θην.

δ) Στα οδοντικόληκτα (χαρακτήρας τ, δ, θ, ζ) τρέπουμε το οδοντικό σε –σ-. Παράδειγμα: κλώθ-ομαι, κλωσ-θήσομαι, ἐκλώσ-θην / ψεύδ-ομαι, ψευσ-θήσομαι, ἐψεύσ-θην / ψηφίζ-ομαι, ψηφισ-θήσομαι, ἐψηφίσ-θην.

ε) Τα συνηρημένα ρήματα σε –αω, -εω, -οω κάνουν ως εξής:

τιμά-ομαι (τιμῶμαι), τιμη-θήσομαι, ἐτιμή-θην

ποιέ-ομαι (ποιοῡμαι), ποιη-θήσομαι, ἐποιή-θην

δηλό-ομαι (δηλοῡμαι), δηλώ-θήσομαι, ἐδηλώ-θην.

Κλίση Παθητικού Μέλλοντα 

Οριστική	Ευκτική	Απαρέμφατο	Μετοχή
λυθήσομαι λυθήσῃ ή λυθήσει λυθήσεται λυθησόμεθα λυθή-σεσθε λυθήσονται	λυθησοίμην λυθήσοιο λυθησοιτο λυθησοίμεθα λυθήσοισθε λυθήσοιντο	λυθήσεσθαι	λυθησόμενος λυθησομένη λυθησόμενον

Παθητικός αόριστος

Οριστική	Υποτακτική	Ευκτική	Προστακτική	Απαρέμφατο και μετοχή
ἐλύθην ἐλύθης ἐλύθη ἐλύθημεν ἐλύθητε ἐλύθησαν	λυθῷ λυθῇς λυθῇ λυθῷμεν λυθῇτε λυθῷσι	λυθείην λυθείης λυθείη λυθείημεν ή λυθεῖμεν λυθείητε ή λυθεῖτε λυθείησαν ή λυθεῖεν	ΔΕΝ ΕΧΕΙ λύθητι λυθήτω ΔΕΝ ΕΧΕΙ λύθητε λύθέντων ή λυθήτωσαν	λυθῆναι λυθείς λυθεῖσα λυθέν

ΚΛΙΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΑΟΡΙΣΤΟΥ

αρσενικό		θηλυκό		ουδέτερο
ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ	λυθεὶς λυθέντος λυθέντι λυθέντα λυθεὶς	ἡ τῆς τῇ τὴν ὦ	λυθεῖσα λυθείσης λυθείσῃ λυθεῖσαν λυθεῖσα	τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ	λυθὲν λυθέντος λυθέντι λυθὲν λυθὲν
οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ	λυθέντες λυθέντων λυθεῖσι λυθέντας λυθέντες	αἱ τῶν ταῖς τὰς ὦ	λυθεῖσαι λυθεισῶν λυθείσαις λυθείσας λυθεῖσαι	τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ	λυθέντα λυθέντων λυθεῖσι λυθέντα λυθέντα

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΚΑΙ ΑΟΡΙΣΤΟ

1.Είδαμε ότι ορισμένα φωνηεντόληκτα ρήματα (κατηγορία λύ-ω -δηλαδή αυτά που το θέμα τους λήγει σε φωνήεν) εμφανίζουν ένα απρόβλεπτο –σ- πριν από το –θήσομαι, -θην. Ορισμένα από αυτά τα ρήματα είναι:

ἀκούομαι	ἀκουσθήσομαι	ἠκούσθην
κελεύομαι	κελευσθήσομαι	ἐκελεύσθην
θραύομαι	θραυσθήσομαι	ἐθραύσθην
ἀνύομαι	ἀνυσθήσομαι	ἠνύσθην
παύομαι	παυσθήσομαι	ἐπαύσθην
κρούομαι	κρουσθήσομαι	ἐκρούσθην
ξύομαι	ξυσθήσομαι	ἐξύσθην
σείομαι	σεισθήσομαι	ἐσεἰσθην

 Ένα μικρό "κόλπο" για να εντοπίζουμε αυτά τα ρήματα είναι να σκεφτόμαστε στα Νέα Ελληνικά κάποιο ουσιαστικό παράγωγο του ρήματος. Για παράδειγμα από το ρήμα λύω παράγεται το λύτης που δεν έχει -σ-, άρα το ρήμα θα κάνει παθητικό μέλλοντα και αόριστο χωρίς το πρόσθετο -σ-: λυθήσομαι, ἐλύθην.

Αντίθετα το κελεύω έχει ουσιαστικό κελευστής, άρα θα κάνει κελευσθήσομαι, ἐκελεύσθην.

Ομοίως άκουσμα, θραύσμα (πβ. κυματοθραύστης), κρούσμα, ξύσμα, σείστης.

2.Ορισμένοι από τους κυριότερους β΄ μέλλοντες και αορίστους είναι οι εξής:

γράφομαι	γραφήσομαι	ἐγράφην
φαίνομαι	φανήσομαι	ἐφάνην
κλέπτομαι	κλαπήσομαι	ἐκλάπην
στρέφομαι	στραφήσομαι	ἐστράφην
τρέφομαι	τραφήσομαι	ἐτράφην
σήπομαι	σαπήσομαι	ἐσάπην
τήκομαι	τακήσομαι	ἐτάκην
πλήττω	πληγήσομαι	ἐπλήγην
ἐκπλήττω	εκπλαγήσομαι	ἐξεπλάγην