Οι διαθέσεις του
ρήματος
Είναι
τέσσερις:
α)
Ενεργητική. Το ρήμα δείχνει ότι το υποκείμενο κάνει μια ενέργεια. Άλλοτε η
ενέργεια δεν πάει πουθενά (αμετάβατα ρήματα) και άλλοτε μεταβαίνει σε ένα άλλο
πρόσωπο ή πράγμα (μεταβατικά ρήματα, τα οποία παίρνουν ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ).
Π.χ.
Ο ήλιος ακτινοβολούσε. Διάθεση:
ενεργητική. Αμετάβατο.
Ο
οφθαλμίατρος ακτινοβόλησε με λέιζερ τα
μάτια του ασθενούς. Ενεργητική. Μεταβατικό.
β)
Μέση. Το υποκείμενο κάνει μια ενέργεια που επιστρέφει στον εαυτό του.
Ο
μικρός Παύλος ντύθηκε. (δηλαδή έκανε
την ενέργεια μόνος του στον εαυτό του).
γ)
Παθητική. Το υποκείμενο παθαίνει κάτι από κάποιον άλλο. Σ’ αυτή την περίπτωση
υπάρχει ένα προθετικό σύνολο που δείχνει από ποιον έπαθε το υποκείμενο. Συνήθως έχει τη
μορφή από+αιτιατική και το λέμε ποιητικό
αίτιο.
Ο
μικρός Παύλος ντύθηκε από τη μαμά του (=ποιητικό αίτιο).
δ)
Ουδέτερη. Το υποκείμενο ούτε ενεργεί, ούτε παθαίνει. απλώς βρίσκεται σε μια
κατάσταση.
Π.χ.
Ο μικρός Παύλος κοιμάται.
Εξάσκηση. Συμπληρώστε
τον πίνακα κατά το παράδειγμα. Όπου υπάρχει ποιητικό αίτιο υπογραμμίστε το.
|
Πρόταση
|
Διάθ.
|
Μετ.
ή Αμετ.
|
|
Ο
ίσκιος τον τρόμαξε
|
Ε
|
Μ
|
|
Τιμωρήθηκε
από το διευθυντή
|
Π
|
-
|
|
Στολίστηκε
σαν βασίλισσα
|
|
|
|
Η
ζέστη έλιωσε τα χιόνια
|
|
|
|
Ο
παππούς αισθάνθηκε τη ζέστη έντονα
|
|
|
|
Ο
γάιδαρος δέθηκε από τον παππού
|
|
|
|
Ο
αέρας έκλεισε το παράθυρο
|
|
|
|
Το
παράθυρο έκλεισε από τον αέρα
|
|
|
|
Η
ηθοποιός βάφτηκε πολύ έντονα
|
|
|
|
Γυμνάζεται
εντατικά
|
|
|
|
Γυμνάζει
το σώμα του εντατικά
|
|
|
|
Αλείφτηκα
με αλοιφή
|
|
|
Αυτοτιμωρούμαι συνέχεια
|
|
|
|
Ξεκουράζεται
στο σαλόνι
|
|
|
|
Το
παιδί διψά
|
|
|
