Κωνσταντινούπολη - Ρώμη: «Μέγας Κωνσταντίνος»
Ο Ρωμαίος συγκλητικός Gnaeus Egnatius έλαβε τον τίτλο του ανθύπατου μετά το 146 π.Χ. και έγινε διοικητής της επαρχίας Μακεδονίας, συνδέοντας το όνομά του με μία από τις κυριότερες οδούς που διέσχιζαν τα Βαλκάνια, την Εγνατία οδό. Η κύρια αυτή οδική αρτηρία αποτελούσε την προς Ανατολάς προέκταση της Τραϊανής οδού (Via Traiana), που ξεκινούσε από τη Ρώμη και με κατεύθυνση προς τα ΝΑ κατέληγε στην πόλη Γνάθια (Egnatia), μεταξύ του Μπάρι και του Μπρίντιζι, των μεγάλων λιμανιών της Αδριατικής. Στη Γνάθια εγκαταστάθηκαν πορθμεία που μετέφεραν ανθρώπους και αγαθά από την Ιταλική χερσόνησο στην απέναντι ακτή των Βαλκανίων, στο σημαντικό λιμάνι της αρχαίας Επιδάμνου που, μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση, έλαβε το νέο όνομα Δυρράχιο. Η χάραξη της Εγνατίας οδού ακολούθησε το παλαιότερο οδικό δίκτυο της Μακεδονίας, αλλά η κατασκευή της πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με όλα τα τεχνικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής οδοποιίας. Η οδός περνούσε κοντά μεν, αλλά έξω από παλαιότερες και νεότερες πόλεις, όπως η Λυχνιδός (Αχρίδα), η Ηράκλεια του Λύγκου, η Πέλλα και η Θεσσαλονίκη, όπου και κατέληγε στην πρώτη τουλάχιστον φάση της. Όμως, γρήγορα επεκτάθηκε ανατολικότερα, πέρασε από τη Ρεντίνα, την Αμφίπολη, τους Φιλίππους, την Τόπειρο, τη Μαξιμιανούπολη, την Τραϊανούπολη και έφτασε έως το αρχαίο Βυζάντιο. Η στρατιωτική, οικονομική και εμπορική σημασία της Εγνατίας οδού για την αυτοκρατορία στην Ύστερη Αρχαιότητα και το Βυζάντιο ήταν τεράστια, καθώς η αρτηρία αυτή αποτέλεσε τη βασική οδό προσπέλασης στις πόλεις της νότιας Βαλκανικής: την Εγνατία χρησιμοποιούσε κατά κύριο λόγο ο στρατός και, βεβαίως, οι έμποροι που μπορούσαν να μεταφέρουν με σχετική ασφάλεια μεγάλες ποσότητες εμπορευμάτων από τη Ρώμη και την Ιταλική χερσόνησο έως την Κωνσταντινούπολη, στην είσοδο του Ευξείνου Πόντου.
Ο Κωνσταντίνος μετά το 315 δεν έμενε πλέον στη Ρώμη· επέστρεψε μόνον για λίγο καιρό το 326, ώστε να γιορτάσει τα είκοσι χρόνια της βασιλείας του. Ήδη από το 319 αποφάσισε να ιδρύσει νέα πόλη στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου και το 324, όντας μονοκράτορας, έδωσε σ’ αυτήν το όνομά του προσφέροντας στη δυναστεία του, στους κληρονόμους της δικής του αυτοκρατορίας, μια νέα πρωτεύουσα. Η Κωνσταντινούπολη δεν σχεδιάστηκε για να ανταγωνιστεί τη Ρώμη – πώς θα μπορούσε άλλωστε; Υπήρξε η Ρώμη του Κωνσταντίνου.
Πηγή: Ευρωπαϊκό κέντρο βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων
Ο Κωνσταντίνος μετά το 315 δεν έμενε πλέον στη Ρώμη· επέστρεψε μόνον για λίγο καιρό το 326, ώστε να γιορτάσει τα είκοσι χρόνια της βασιλείας του. Ήδη από το 319 αποφάσισε να ιδρύσει νέα πόλη στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου και το 324, όντας μονοκράτορας, έδωσε σ’ αυτήν το όνομά του προσφέροντας στη δυναστεία του, στους κληρονόμους της δικής του αυτοκρατορίας, μια νέα πρωτεύουσα. Η Κωνσταντινούπολη δεν σχεδιάστηκε για να ανταγωνιστεί τη Ρώμη – πώς θα μπορούσε άλλωστε; Υπήρξε η Ρώμη του Κωνσταντίνου.
Πηγή: Ευρωπαϊκό κέντρο βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων
