Ευθείες
και πλάγιες ερωτήσεις
Οι ερωτηματικές προτάσεις χωρίζονται σε ευθείες και
πλάγιες.
Οι ευθείες ερωτήσεις είναι κύριες προτάσεις
και στο γραπτό λόγο παίρνουν ένα ερωτηματικό.
Παράδειγμα:
Πότε θα φύγεις;
Οι πλάγιες ερωτήσεις είναι δευτερεύουσες προτάσεις
και στο γραπτό λόγο δεν παίρνουν ερωτηματικό. Ονομάζονται έτσι, γιατί η ερώτηση
δε γίνεται άμεσα, αλλά μεταφέρεται από κάποιο άλλο πρόσωπο. Εξαρτώνται πάντα
από μια κύρια πρόταση.
Παράδειγμα:
Τον ρώτησε πότε θα φύγει.
Οι ερωτηματικές προτάσεις, ευθείες και κύριες,
ανάλογα με την απάντηση που δέχονται χωρίζονται σε ολικής άγνοιας και μερικής
άγνοιας. Οι ολικής άγνοιας δέχονται ως απάντηση ένα Ναι ή ένα Όχι ή κάποια
ισοδύναμη λέξη (π.χ. βέβαια, ασφαλώς, φυσικά, καθόλου κ.τ.λ.). Οι μερικής
άγνοιας δεν μπορούν να απαντηθούν με ένα Ναι ή ένα Όχι.
Παραδείγματα: Θα
έρθεις μαζί μου; (Ολικής άγνοιας -απάντηση Ναι, Όχι, φυσικά κ.τ.λ.)
Πότε θα φύγεις; (Μερικής άγνοιας,
επειδή δεν μπορεί να απαντηθεί με Ναι ή Όχι)
Οι ερωτηματικές προτάσεις ανάλογα με το αν έχουν ένα
ή δύο μέλη ονομάζονται μονομελείς και διμελείς. Παράδειγμα:
Θα φύγεις;
(Μονομελής) / Θα φύγεις ή θα μείνεις;
(Διμελής)
Οι ερωτήσεις ανάλογα με το τι επιδιώκει ο ομιλητής
χωρίζονται σε γνήσιες (ζητάμε πραγματικά μια πληροφορία), ρητορικές
(ο ομιλητής θεωρεί δεδομένη την απάντηση), και ερωτήσεις προσταγής.
Παραδείγματα: Τι
ώρα φεύγει το λεωφορείο; (γνήσια, ζητάμε να μάθουμε κάτι που δεν ξέρουμε)
Δεν αξίζει η
φύση το θαυμασμό μας; (ρητορική, ο ομιλητής θεωρεί δεδομένο ότι η φύση
είναι αξιοθαύμαστη)
Κλείνεις μια
στιγμή την πόρτα; (προσταγής, ζητάμε από κάποιον να κάνει κάτι για μας)
Άσκηση 1. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω ερωτήσεις ως
ευθείες ή πλάγιες, ολικής ή μερικής άγνοιας, μονομελείς ή διμελείς:
-Πότε θα πάμε εκδρομή;
-Θα δεχτείς ή θα αρνηθείς την πρότασή μου;
-Τον ρώτησε αν επιθυμεί να αγοράσει ένα βιβλίο.
-Απορώ τι σκεφτόσουν.
-Αναρωτιέμαι αν είσαι μαθητής ή αν είσαι φοιτητής.
-Θα πάρουμε μαζί μας και τον Παύλο;
Άσκηση 2. Ποιες από τις παρακάτω ερωτήσεις είναι
γνήσιες, ρητορικές ή προσταγής:
-Τι μαγείρεψες σήμερα;
-Είναι κατάσταση αυτή;
-Πώς λένε τον αδερφό του Παύλου;
-Πώς να μην θυμώσω με τα καμώματά σου;
-Θα μου δώσεις –σε παρακαλώ-το μολύβι σου;
-Είναι να μην απορείς με το θράσος του;
