ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ
ΕΝΟΤΗΤΑ 3η: Η κατοχή της εξουσίας
δεν εγγυάται την ευτυχία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
Εάν,
όμως, εσύ νομίζεις ότι ο τύραννος, επειδή έχει περισσότερα αγαθά από
τους απλούς πολίτες, γι’ αυτό το λόγο και χαίρεται
περισσότερο από αυτούς, δεν έχουν έτσι τα πράγματα,
Σιμωνίδη, αλλά όπως οι αθλητές, όταν αποδεικνύονται ανώτεροι από τους
απλούς πολίτες, αυτό δεν τους ευχαριστεί, αλλά όταν (αποδεικνύονται) κατώτεροι
από τους συναθλητές τους, αυτό τους στεναχωρεί, έτσι και
ο τύραννος, όταν φαίνεται ότι έχει περισσότερα (αγαθά) από τους
απλούς πολίτες, τότε δεν χαίρεται, αλλά όταν έχει λιγότερα (αγαθά) από τους άλλους
τυράννους, λυπάται εξαιτίας αυτού του γεγονότος. Γιατί (ο τύραννος) θεωρεί ότι αυτοί είναι οι ανταγωνιστές
του ως προς τον πλούτο. Κι ούτε βέβαια, από όσα επιθυμεί, πραγματοποιείται κάτι στον τύραννο γρηγορότερα από ό,τι στον απλό πολίτη. Γιατί ο
απλός πολίτης επιθυμεί ένα σπίτι ή ένα αγρόκτημα ή έναν δούλο, όμως ο τύραννος
(επιθυμεί) πόλεις ή μεγάλες εκτάσεις ή λιμάνια ή ισχυρές ακροπόλεις [...] Όμως
δε θα δεις μεταξύ των απλών πολιτών τόσο λίγους φτωχούς όσο
(θα δεις) πολλούς (φτωχούς) μεταξύ των τυράννων. Γιατί τα πολλά και τα λίγα δεν
κρίνονται ως προς το πλήθος, αλλά ως προς τη χρησιμότητά τους. Έτσι
όσα ξεπερνούν τα επαρκή είναι πολλά, ενώ όσα
υπολείπονται από τα επαρκή (είναι) λίγα. Για τον τύραννο,
λοιπόν, τα πολλαπλάσια (αγαθά) είναι λιγότερο επαρκή για τις
αναγκαίες δαπάνες του από όσο για τον απλό πολίτη.
ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΗΜΑ: Ο τύραννος Ιέρων συζητά με τον
ποιητή Σιμωνίδη για το αν ο τύραννος είναι πράγματι ευτυχισμένος άνθρωπος, όπως
πιστεύουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Ο Ιέρων ισχυρίζεται ότι αυτή είναι μια
λανθασμένη αντίληψη. Καταρχήν ο τύραννος δεν νιώθει χαρούμενος, όταν ξεπερνά
τους απλούς πολίτες στα πλούτη, αλλά μόνο όταν ξεπερνά τους άλλους τυράννους.
Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τους αθλητές. Δεν έχει νόημα για τον
επαγγελματία αθλητή να νικήσει έναν ερασιτέχνη, αλλά έναν άλλο επαγγελματία
αθλητή. Επιπλέον είναι δυσκολότερο για τον τύραννο να ικανοποιήσει τις
απαιτήσεις του από ό,τι ένας απλός πολίτης. Ο απλός πολίτης επιθυμεί λίγα
πράγματα και είναι σχετικά εύκολο να τα αποκτήσει, ενώ ο τύραννος επιθυμεί
πολλά (π.χ. λιμάνια, πόλεις ολόκληρες κ.τ.λ.), πράγματα που είναι δύσκολο να
αποκτηθούν. Ο Ιέρων στη συνέχεια της επιχειρηματολογίας του καταφεύγει σε ένα
σόφισμα: ισχυρίζεται ότι οι φτωχοί τύραννοι είναι πιο πολλοί από ό,τι οι απλοί
πολίτες! Αυτή την περίεργη άποψη την αιτιολογεί με το ακόλουθο σκεπτικό: το αν
κανείς έχει πολλά ή λίγα αγαθά δεν εξαρτάται από τον αριθμό των αγαθών που
κατέχει, αλλά από το αν μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες του με τα αγαθά που
διαθέτει. Ένας απλός πολίτης έχει λίγες ανάγκες, επομένως τις ικανοποιεί
ευκολότερα, ακόμη κι αν σε σχέση με τον τύραννο έχει λίγα. Ο τύραννος όμως έχει
τόσες πολλές ανάγκες και δαπάνες να καλύψει, ώστε ακόμη κι αν έχει πολλαπλάσια
αγαθά από τον απλό πολίτη, μπορεί αυτά να μην του επαρκούν, γιατί έχει και
πολλαπλάσιες ανάγκες. Για να δώσουμε ένα σύγχρονο παράδειγμα: ο απλός άνθρωπος,
αν έχει ένα σπίτι να μείνει και ένα πιάτο φαγητό να φάει, μπορεί να νιώθει
ικανοποιημένος και ευτυχισμένος. Αντίθετα ένας βιομήχανος που έχει πολλά
εργοστάσια και βγάζει πολλά χρήματα μπορεί να νιώθει δυστυχισμένος, επειδή έχει
πολλά έξοδα για τα εργοστάσιά του, χρειάζεται πολλά χρήματα για να πληρώσει
τους εργαζόμενους, να διαφημίσει τα προϊόντα του κ.τ.λ.
