Οδύσσεια ραψωδία α 26-108 (βασικός σχολιασμός)

Οδύσσεια ραψωδία α 26-108

Κύριο θέμα:  οι θεοί συνεδριάζουν στον Όλυμπο και παίρνουν σημαντικές αποφάσεις για την τύχη του Οδυσσέα.

Περιεχόμενο: Ο Ποσειδώνας που εμποδίζει την επιστροφή του Οδυσσέα, επειδή είναι θυμωμένος για την τύφλωση του γιου του, του Κύκλωπα Πολύφημου, λείπει μακριά στους Αιθίοπες, όπου συμμετέχει σε θυσίες προς τιμήν του. Οι υπόλοιποι θεοί, που είναι με το μέρος του Οδυσσέα, βρίσκουν την ευκαιρία να συνεδριάσουν στον Όλυμπο, για να δουν πώς θα βοηθήσουν τον ήρωα. Τον λόγο παίρνει πρώτος ο Δίας, ο οποίος αναφέρεται στον φόνο του Αγαμέμνονα από τον Αίγισθο και την Κλυταιμνήστρα, την γυναίκα του. Στη συνέχεια αναφέρει πώς ο Αίγισθος και η Κλυταιμνήστρα με τη σειρά τους θανατώθηκαν από τον Ορέστη, τον γιο του Αγαμέμνονα. Ο Δίας επισημαίνει ότι ο Αίγισθος προειδοποιήθηκε από τους θεούς να μην πειράξει τον Αγαμέμνονα και να μην  κάνει σχέση με την Κλυταιμνήστρα, αλλά δεν τους άκουσε και έπαθε συμφορά. Οι άνθρωποι, λέει ο Δίας, κατηγορούν τους θεούς για όσα παθαίνουν, αλλά στην πραγματικότητα φταίνε οι ίδιοι. Μετά, τον λόγο παίρνει η Αθήνα που λέει ότι η περίπτωση του Οδυσσέα είναι διαφορετική από αυτήν του Αίγισθου. Ο Οδυσσέας δεν έχει κάνει τίποτα, έχει προσφέρει πολλές θυσίες στους θεούς και κρατιέται παρά τη θέλησή του στο νησί Ωγυγία, από τη νύμφη Καλύψω. Επιθυμεί να γυρίσει στην πατρίδα του και στην οικογένειά του και μες στην απελπισία του σκέφτεται ακόμη και τον θάνατο. Ο Δίας ξαναπαίρνει το λόγο και επισημαίνει στην Αθηνά πως δεν ξέχασε  τις θυσίες που έκανε ο Οδυσσέας προς τους θεούς, ούτε τη σοφία του. Απλά μέχρι τώρα ο Ποσειδώνας ήταν θυμωμένος για την τύφλωση του γιου του Κύκλωπα από τον Οδυσσέα. Ωστόσο κάποια στιγμή ο Ποσειδώνας θα υποχωρήσει και ο Οδυσσέας θα γυρίσει στην Ιθάκη. Η Αθηνά ξαναπαίρνει τον λόγο και λέει πως έχει έτοιμο ένα σχέδιο:  ο Ερμής να πάει στην Καλυψώ και να της πει να αφήσει αμέσως τον Οδυσσέα ελεύθερο, ενώ η ίδια θα πάει στην Ιθάκη και θα παρακινήσει τον Τηλέμαχο να συγκαλέσει συνέλευση του λαού της Ιθάκης και να διαμαρτυρηθεί για τη συμπεριφορά των μνηστήρων. Στη συνέχεια θα πει στον Τηλέμαχο να πάει στην Σπάρτη και στην Πύλο, όπου θα βρει τον Μενέλαο και τον Νέστορα αντίστοιχα, για να μάθει πληροφορίες σχετικά με την τύχη του πατέρα του.

Σημαντικότερα σχόλια

-Οι Αιθίοπες ήταν λαός της Αφρικής που αγαπούσε ιδιαίτερα τον Ποσειδώνα. Το όνομά τους σημαίνει μαυριδεροί, από το χρώμα του δέρματός τους.

-

Εκατόμβη στην κυριολεξία είναι θυσία εκατό βοδιών, αλλά γενικότερα δηλώνει κάθε πλούσια  θυσία.

-Αγαμέμνονας, Κλυταιμνήστρα, Αίγισθος, Ορέστης:  ο Αγαμέμνονας βασιλιάς των Μυκηνών ή του Άργους είχε ως σύζυγο την Κλυταιμνήστρα.  Όσο έλειπε στην Τροία, η Κλυταιμνήστρα σύναψε δεσμό με τον Αίγισθο και, όταν ο Αγαμέμνονας επέστρεψε πίσω, τον δολοφόνησαν. Στη συνέχεια ο γιος του Αγαμέμνονα Ορέστης θανάτωσε τον Αίγισθο και τη μητέρα του Κλυταιμνήστρα για να εκδικηθεί το θάνατο του πατέρα του.

-Ατρείδης:  οι Ατρείδες, δηλαδή οι γιοι του Ατρέα, ήταν δύο, ο Αγαμέμνονας και ο Μενέλαος. Εδώ, στον στίχο 41 εννοείται ο Αγαμέμνονας.

-Μοίρα: η μοίρα ορίζει σε κάθε άνθρωπο τι πρόκειται να του συμβεί, αλλά  αν ο άνθρωπος κάνει αμαρτίες, τότε παθαίνει πράγματα ακόμη χειρότερα από όσα του είχε ορίσει η μοίρα, όπως έπαθε εδώ ο Αίγισθος.

-Ο Ερμής έχει δύο βασικές λειτουργίες:  είναι αγγελιοφόρος των θεών και ψυχοπομπός των νεκρών, δηλαδή δίνει οδηγίες στις ψυχές τους στον Κάτω Κόσμο. Επίσης αποκαλείται συχνά αργοφονιάς, επειδή σκότωσε το τέρας Άργος.

-Κρονίδης: εδώ είναι ο Δίας ως γιος του Κρόνου. Γιοι του Κρόνου ήταν επίσης ο Ποσειδώνας και ο Πλούτωνας.

-Ο Άτλαντας ήταν τιτάνας που κρατούσε στον ώμο του τον ουρανό. Από αυτόν πήρε το όνομά του ο Ατλαντικός Ωκεανός. Κόρη του Άτλαντα ήταν η Καλυψώ.

-Αργείοι, Αχαιοί, Δαναοί είναι τα τρία ονόματα των Ελλήνων στον Όμηρο. Το όνομα Έλληνες καθιερώθηκε για τον ελληνικό λαό μετά την εποχή του Ομήρου.

-

Ο Ποσειδώνας εκτός από θεός της θάλασσας ήταν και θεός των σεισμών, γι’ αυτό και αποκαλείται κοσμοσείστης, δηλαδή αυτός που ταρακουνά  τον κόσμο.

-

Ανθρωπομορφισμός λέγεται η συνήθεια των αρχαίων Ελλήνων να φαντάζονται τους θεούς τους σαν ανθρώπους. Οι θεοί τρώνε, πίνουν, κοιμούνται, έχουν συναισθήματα όπως οι άνθρωποι, μόνο που είναι πολύ πιο δυνατοί και δεν πεθαίνουν.

-Οι θεοί  επικοινωνούν με τους ανθρώπους με τρεις τρόπους: α) εμφανίζονται μεταμορφωμένοι σε άνθρωπο, β) εμφανίζονται με την πραγματική τους μορφή, γ) μιλάνε μέσα στο νου των ανθρώπων και τους δίνουν οδηγίες.

-Προοικονομία: στους στίχους 89-92  ο Δίας προβλέπει ότι ο Ποσειδώνας κάποια στιγμή θα υποχωρήσει και ο Οδυσσέας θα γυρίσει πίσω στην Ιθάκη. Αυτά τα γεγονότα πράγματι θα συμβούν παρακάτω στο έργο. Όταν ο ποιητής προετοιμάζει τον αναγνώστη από πριν για το τι θα συμβεί στη συνέχεια του έργου, αυτό λέγεται προοικονομία.

-Τυπικά επίθετα: πολλές φορές τα πρόσωπα και τα πράγματα στα ομηρικά ποιήματα συνοδεύονται από ένα  επίθετο που τονίζει κάποια ιδιότητα η κάποιο χαρακτηριστικό τους. Αυτά τα επίθετα λέγονται τυπικά επίθετα. Παραδείγματος χάρη θεϊκός Οδυσσέας, πλατύς ουρανός.