Ελληνες και Βάρβαροι
Στην
αρχή οι Έλληνες δεν ξεχώριζαν τους εαυτούς τους από τους ξένους λαούς και
μάλιστα θαύμαζαν ορισμένους ξένους πολιτισμούς, όπως λ.χ. τον πανάρχαιο
αιγυπτιακό πολιτισμό. Όταν όμως οι Έλληνες αποίκισαν τα παράλια της Μεσογείου
και της Μαύρης Θάλασσας (Εύξεινος Πόντος), ήρθαν σε άμεση επαφή με λαούς που
είχαν διαφορετική γλώσσα, θρησκεία, πολιτισμό, ήθη και έθιμα. Έτσι κατανόησαν
ότι διαφέρουν από τους ξένους λαούς και συνειδητοποίησαν τους κοινούς δεσμούς
που ένωναν τους Έλληνες μεταξύ τους πάνω από τις όποιες τοπικές διαφορές. Η
επαφή των Ελλήνων με τις γλώσσες των ξένων λαών στάθηκε η αφορμή να
δημιουργηθεί λέξη «βάρβαρος» ή «βαρβαρόφωνος», η οποία δήλωνε αρχικά το λαό ή
τον άνθρωπο που μιλά μια γλώσσα ακατανόητη από τους Έλληνες. Η λέξη φαίνεται
ότι δημιουργήθηκε από τον ήχο «βαρ-βαρ» που νόμιζαν ότι άκουγαν οι Έλληνες,
όταν μιλούσε κάποιος ξένος. Μπορούμε να συγκρίνουμε τη σύγχρονη έκφραση
«μπουρ-μπουρ» ή «μπούρου-μπούρου», που τη χρησιμοποιούμε, όταν κάποιοι μιλάν
συνεχώς με ενοχλητικό θόρυβο. Μετά την ελληνοπερσική σύγκρουση οι Έλληνες
ένιωσαν υπερήφανοι που κατόρθωσαν να νικήσουν την υπερδύναμη της εποχής, την
Περσία. Έτσι άρχισαν να περιφρονούν τους Πέρσες, αλλά και γενικά τους ξένους
λαούς, πολλοί από τους οποίους βάδισαν μαζί με τους Πέρσες εναντίον της
Ελλάδας. Έτσι η λέξη «βάρβαροι» άρχισε να χρησιμοποιείται με υποτιμητική
σημασία για όλους τους ξένους και απέκτησε πολιτιστική απόχρωση, αφού δήλωνε
τους λαούς που είχαν κατώτερο πολιτισμό από τους Έλληνες. Σταδιακά η λέξη απέκτησε
τη σημασία «άξεστος», «αγενής», «απολίτιστος», «απάνθρωπος» και μ’ αυτή τη
σημασία χρησιμοποιείται σήμερα.
Η αντίθεση
ελληνικού και βαρβαρικού τρόπου πολέμου
Στη
σελίδα 58 κάτω αριστερά το βιβλίο μας έχει την εικόνα ενός Πέρση και ενός
Έλληνα πολεμιστή. Ο Έλληνας πολεμιστής (=οπλίτης) εικονίζεται με τη βαριά
στρογγυλή του ασπίδα, το δόρυ του (ακόντιο), την περικεφαλαία, τις περικνημίδες.
Επίσης δεν φορά τίποτα εκτός από ένα κοντό ρούχο στη μέση του, γεγονός που του
δίνει ελευθερία κίνησης, αφού δεν τον εμποδίζει να τρέχει και κάνει ελιγμούς.
Αντίθετα ο Πέρσης εικονίζεται χωρίς αμυντικό οπλισμό, να φορά ένα μακρύ ρούχο
που εμποδίζει τις κινήσεις του σώματος, ενώ στον ώμο έχει το τόξο με τη φαρέτρα
και τα βέλη. Στην εικόνα αυτή συνοψίζεται η αντίληψη που είχαν οι Έλληνες για
τις διαφορές ανάμεσα στον τρόπο που πολεμούσαν οι ίδιοι και στον τρόπο που
πολεμούσαν οι Πέρσες και γενικά οι «βάρβαροι»: οι Έλληνες πολεμούσαν βαριά
οπλισμένοι και κυρίως μάχονταν με τα δόρατα (και τα ξίφη τους). Η μάχη με τα
δόρατα θεωρούνταν πιο «γενναία» και πιο ταιριαστή σε πραγματικούς άνδρες, αφού
προϋποθέτει ότι πρέπει να έχει κανείς το θάρρος να πλησιάσει τον εχθρό σε
κοντινή απόσταση, για να χρησιμοποιήσει το δόρυ, και να πολεμήσει σώμα με σώμα.
Αντίθετα οι Πέρσες πολεμούσαν κυρίως με το τόξο (και το άλογο –βλέπε και την
εικόνα της σελ. 62, όπου ένας Έλληνας οπλίτης μάχεται με έναν Πέρση ιππέα)
πετώντας τα βέλη από μακριά, χωρίς να διακινδυνεύουν την άμεση επαφή με τον
αντίπαλο. Οι Έλληνες το θεωρούσαν αυτό ως δείγμα δειλίας.
